Bu cümleyi okurken şu anda çok fazla şey yapmıyorsunuz gibi görünebilir, ancak gözleriniz kelimeleri takip ediyor, cildiniz bir elektrik akımı üretiyor, kalbiniz atıyor ve tekrar nefes alıyorsunuz. Umalım ki öyle olsun.
Bu süreç o kadar içgüdüsel olarak gerçekleşir ki bilinçli olarak onları düşünmeyiz. Yine de her biri davranışlarımız hakkında yeni bir anlayış düzeyi sağlayabilir. Solunum oranımızın bir ölçüsü olan solunumumuz, duygusal ve fizyolojik uyarılmanın derinlemesine anlaşılmasını sağlayabilen, genellikle gözden kaçan bir biyo-işarettir.
Aşağıda, solunumun altında yatan mekanizmaları, nasıl ölçülebileceğini ve bize insan davranışı hakkında ne söyleyebileceğini anlatacağız.
Solunum nedir?
Nefes aldığımızda hava, oksijenin kanımız tarafından emildiği akciğerlere solunur. Bu oksijen esas olarak besinleri hücrelerimiz tarafından kullanılabilecek enerjiye (oksidasyon işlemi yoluyla) dönüştürmek için kullanılır.
Nefes aldığımız zamanda akciğerler kanımızdaki karbondioksitin dışarıya doğru yayılmasına izin verir, bu daha sonra nefes alırken vücuttan atılır. Tüm süreç solunum olarak bilinir ve genellikle solunum hızı olarak kaydedilir.
Solunum hızı genellikle dakika başına aldığımız nefes sayısı olarak düşünülebilir. Verilerin nefes alan bir kişiden ölçülmesinin tek yolu bu değildir. Belirli bir süre boyunca nefeslerin değişkenliği ve iç çekiş sayısı bile bilişsel, duygusal ve fizyolojik durumumuz hakkında bilgi sağlayabilir.
Solunum Hızının Ölçülmesi
Geçmişte, solunum hızı manuel yaklaşımlar kullanılarak ölçülmüştür. Katılımcı veya hasta dinlenirken, araştırmacı veya uygulayıcı dakikada nefes sayısını sayar.
Daha sonraki çalışmalar [1]; bu yaklaşımın eksik olduğunu bulmuştur. Farklı bireylerin farklı sayıda nefes algıladığı büyük bir hata payı bulunmuştur. Neyse ki, solunum hızını ölçmek için şimdi çeşitli cihazlar mevcuttur.
Solunum Ölçümü Cihazları
Bu cihazlar solunum sırasında göğüs hareketlerinin kuvvetini bir dizi yöntem kullanarak ölçer. Birçoğu bir dönüştürücü kayış ve bir amplifikatör kullanılmasını gerektirir.
Kemer, katılımcı tarafından giyilir ve torasik (boyun ve karın arasında) veya karın çevresinde herhangi bir değişikliğe duyarlıdır. Kemer kullanıyorsanız, gövdeye sıkıca oturduğundan emin olun. Ayrıca, hastanın solunum hızını ölçerken mümkün olduğunca az hareket etmeye yardımcı olur, çünkü çok fazla hareket verilerde gürültü yaratabilir.
Verilerdeki gürültüyü gözlemlerseniz, bunun fizyolojik olup olmadığı veya katılımcının hareketi nedeniyle olup olmadığını ayırt etmenize yardımcı olur. Gerçek zamanlı yetenekli yazılım kullanmak bu konuda yardımcı olabilir. Örneğin, bir anormallik gözlemlerseniz, ancak eşzamanlı olarak koltuktaki katılımcı dönüşünü gözlemlerseniz, garip veri çıkışlarını yok saymayı bilirsiniz.
Bazı cihazların araştırma ihtiyaçlarına bağlı olarak farklı amplifikatör ayarları olacaktır. Bu farklı ayarların kullanılabilir olması yararlıdır, bu nedenle bir ürün seçerken bunlara dikkat edin.
Örneğin, belirli bir egzersiz programının etkisine bakan fizyolojik bir çalışma, yerleşik bir pazar araştırması çalışmasından çok farklı gereksinimlere sahip olacaktır. Amplifikatör, dönüştürücü tarafından alınan sinyali stabilize eder ve temiz ve ortalanmış olmasını sağlar.
Solunum Bize Ne Anlatabilir?
Solunum hızındaki değişkenliğin sürekli dikkat sırasında azaldığı [2] gösterilmiştir. Bu, bir işe odaklanırken solunum hızımızın daha tutarlı hale geldiği anlamına gelir. Bu, davranış hızı ile kalp hızı değişkenliği arasındaki korelasyonları gösterir (bu süreçler esas olarak aynı sistem tarafından sürdürüldüğünden, bu çok şaşırtıcı değildir).
Solunum hızı değişkenliğinde bir artış da olumsuz duygular ile ilişkilendirilirken [3], bunun tersi korku yanıtları için gösterilmiştir. Bu, solunumun duygusal tepkilerle ilişkili olabileceği yollardan birini gösterir.
Solunum ayrıca katılımcıların “görme hızı” hakkında bilgi vermek için de kullanılabilir. Bu önlem düşündüğünüz gibi iç çekme miktarı ile ilgili verilerdir. İç çekme süreci, hem nefes hem de duyguların düzenlenmesini sıfırlamanın [4] ölçüsü olarak bir rahatlama hissi yaratıyor.
Bu ölçümler [5], bir kişinin yaşadığı bilişsel yük seviyesini, insan faktörleri alanlarında kritik olabilecek verileri belirtmek için de kullanılmıştır.
Basit nefes kavramını araştırmanıza dahil etmek, duygusal ve psikolojik süreçler hakkında büyük fikir verebilir. Stres ve duygusal uyarılma, solunum hızı ile ilişkilidir, bu nedenle bu faktörü araştırmak size başka bir açı verebilir; araştırma açısından, temiz bir nefes.
Kaynaklar:
[1] https://www.researchgate.net/publication/272470413_Respiratory_rate_measurement_a_comparison_of_methods
[2] https://www.hindawi.com/journals/np/2016/8146809/
[3] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/psyp.12396
[4] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23261937
[5] https://www.biorxiv.org/content/biorxiv/early/2017/08/09/174276.full.pdf
Çeviri: Mert Akgül
Kaynak: Bryn Farnsworth, Ph.D, https://imotions.com/blog/respiration-research/
